Tambisan sa Sining

Resources

Awit ng Pag-asa -Tambisan sa Sining-

MORE SONGS AND LYRICS TUNGGALIAN NG URI by Tambisan sa Sining LUPANG HINIRANG

Intro- C-Em-F-G C Em F G Kahit kay haba ng lalakbayin C G F G Daang tag-araw man ang humagupit Am Em F C kahit ilang libong tag-ulan ang sumapit Dm C hinding hindi tayo titigil C Em F G Dahil mithi natin'y palayain C G F G bawat isa sa pagkaalipin Am Em F C Sa gitna man ng gutom kahirapat pasakit Dm C hinding-hindi tayo susuko Ref Am Em Kahit na may bagyo at may unos F C kahit may libo-libong kaaway Dm Am kahit na magapi at isa ang matira F C sa ating dakilang hanay Am Em Tayong manggagawa at magsasaka F C Sambayanan muling babangon Dm Am ipagtatagumpay ang bawat labanan F C - G sa buong daigdig Kahit hadlangan ng libong armas Ang ating hukbo ay hindi aatras Lakas ng masa ang ating sandigan Saan mang laranga't digmaan

OPEN LETTERS TO FILIPINO ARTISTS

Emmanuel Lacaba

A poet must learn how to lead an attack. - - Ho Chi Mhin I Invisible the mountain routes to strangers; For rushing toes an inch-wide steep on boulders And for the hand thats free a twig to grasp, Or else headlong fall below to rocks And water falls of death so instant that Too soon theyre with skulls of carabaos. But patient guides and teachers are the masses: Of forty mountain and a hundred rivers; Of plowing, planting, weeding and the harvest; And of a doven dialects that dwarf This foreign tongue we write each other in Who must trancend our bourgeois origins. 1 May 1975 South Cotabato II You want to know, companions of my youth, How much has changed the wild but shy poet Forever writing last poem after last poem; You hear hes dark as earth, barefoot, A turban round his head, a bolo at his side, His ballpen blown up to a long barreled gun: Deeper still the struggling change inside. Like husks of coconut he tears away. The billion layers of selfishness. Or learns to cage his longing like the bird Of legend, fire, and a song within his chest. Now of consequence is his anemia From lack of sleep: no longer bohemia, The lumpen culturati, but for the people, yes. He mixes metaphors but values more A holographic and geometric memory For mountains: not because they are there But because the masses are there where Routes are jigsaw puzzles he must piece together. Through he has been called a brown Rimbaund, He is not a bandit but a peoples warrior. Nobyembre 1975 South Cotabato, Davao del Sur III We are tribe less and all tribes are ours. We are homeless and all homes are ours. We are nameless and all names are ours. To the fascist we are the faceless enemy Who are like thieves in the night, angels of death: The ever-moving, shining, secret eye of the storm, The Road less traveled by weve taken And that has made all the difference: The barefoot army of the wilderness We all should be in time. Awakened, the masses are messiah. Here among workers and peasants our lost Generation has found its true, its only, home. Enero 1976 Davao del Norte Other Poems by Emmanuel Lacaba

SONG LYRICS

AWIT NG KMU AWIT NG PAG-ASA Awit ng Proletaryado AWIT NG TAGUMPAY ARAW NG MANGGAGAWA BAYAN NAMING MINAMAHAL ANG DAKILANG PAKIKIBAKA AWIT NG KMU SAAN MANG SULOK NG BAYAN BANDILANG PULA AY WINAWAGAYWAY NG URING MANGGAGAWA ANG HUKBONG MAPAGPALAYA TAGLAY ANG DIWANG PALABAN HANDANG MAGTANGGOL SAAN MANG LABANAN HANGGAT MAY URING NAGSASAMANTALA PATULOY ANG ATING PAKIKIBAKA KORO: SA LUZON, VISAYAS, MINDANAO DUMADAGUNDONG ANG MGA SIGAW SA PABRIKA, SA NAYON AT KALUNSURAN KILUSANG MAYO UNO AY LUMALABAN SA LUZON, VISAYAS, MINDANAO DUMADAGUNDONG ANG MGA SIGAW SA PABRIKA, SA NAYON AT KALUNSURAN KILUSANG MAYO UNO AY LUMALABAN SA BAWAT PAGKILOS AT PAGPAPASYA MULAT ANG ISIPAN AT NAGKAKAISA KATAPANGAN, DISIPLINA SA PAKIKIBAKA LAGING TATAGLAYIN HANGGANG LUMAYA CHANT: KUMILOS MANGGAGAWA! LIKHAIN ANG KASAYSAYAN! MAPAGSAMANTA, DURIGIN NG TULUYAN! KUMILOS MANGGAGAWA! LIKHAIN ANG KASAYSAYAN! MAPAGSAMANTA, DURIGIN NG TULUYAN! KAHIT SA PANAHONG KAY DILIM LANDAS NG PAGLAYA LAGING LALAKBAYIN HANGGANG ANG LIWANAG AY ATING MARATING BAGONG BUKAS AY SASALUBUNGIN KORO: SA LUZON, VISAYAS, MINDANAO DUMADAGUNDONG ANG MGA SIGAW SA PABRIKA, SA NAYON AT KALUNSURAN KILUSANG MAYO UNO AY LUMALABAN SA LUZON, VISAYAS, MINDANAO DUMADAGUNDONG ANG MGA SIGAW SA PABRIKA, SA NAYON AT KALUNSURAN KILUSANG MAYO UNO AY LUMALABAN KILUSANG MAYO UNO AY LUMALABAN

SONG LYRICS

Awit ng Pag-asa

Awit ng Pag-asa Kahit kay haba ng lalakbayin Daang tag-araw man ang humagupit Kahit ilang libong tag-ulan ang sumapit Hinding-hindi tayo titigil Dahil mithi natiy palayain Bawat isa sa pagka-alipin Sa gitna man ng gutom, kahirapa’t pasakit Hinding-hindi tayo susuko Koro: Kahit na may bagyo Kahit na may unos Kahit may libo-libong kaaway Kahit na magapi at isa ang matira Sa ating dakilang hanay Tayong manggagawa at magsasaka Sambayanan ay muling babangon Ipagtatagumpay ang bawat labanan Sa buong daigdig Kahit hadlangan ng libong armas Ang ating hukbo ay hindi aatras Ang lakas ng masa ang ating sandigan San mang larangat digmaan Koro: Kahit na may bagyo Kahit na may unos Kahit may libo-libong kaaway Kahit na magapi at isa ang matira Sa ating dakilang hanay Tayong manggagawa at magsasaka Sambayanan ay muling babangon Ipagtatagumpay ang bawat labanan Sa buong daigdig Kahit na may bagyo Kahit na may unos Kahit may libo-libong kaaway Kahit na magapi at isa ang matira Sa ating dakilang hanay Tayong manggagawa at magsasaka Sambayanan ay muling babangon Ipagtatagumpay ang bawat labanan Sa buong daigdig Ipagtatagumpay ang bawat labanan Sa buong daigdig

Awit ng Proletaryado

Awit ng Proletaryado Daang taong hinubog mo Mga lipunan sa mundo Ang kabihasnan ay naitatag Sa dugo at pawis mo Mga palasyo ng hari Ikaw ang nagtayo Ikaw rin ang humukay ng mga Palamuting ginto Koro: Pasan-pasan mo ang hirap Sa daan-daang taon Walang dangal Walang bukas Alipin ng mga panginoon Pasan-pasan mo ang hirap Sa daan-daang taon Walang dangal, walang bukas Alipin ng mga panginoon Mga yamang nilikha mo Tangi nilang luho Tuwang-tuwa, nagpapasasa Sa mga paghihirap mo Kaya sa araw ring ito Ikaw ay magpasya At sa lakas ng proletaryo Wakasan pagsasamantala Koro: Pasan-pasan mo ang hirap Sa daan-daang taon Walang dangal, walang bukas Alipin ng mga panginoon Pasan-pasan mo ang hirap Sa daan-daang taon Kaya dapat bumangon ka Lipulin ang mga panginoon Kaya dapat bumangon ka Lipulin ang mga panginoon

AWIT NG TAGUMPAY

AWIT NG TAGUMPAY BANGON BAYAN TAYOY MAGWAWAGI ABOT TANAW ANG BAGONG ARAW PUSO, DIWA NG BAYANG DINUSTA SUMISIGAW HUSTISYA AT PAGLAYA NG BAYANG API WALANG KATARUNGAN DAAN TAONG HAWAK NG DAYUHAN SULONG BAYAN TAYOY MAGWAWAGI ATING YAMAN LAGING IPAGLABAN LUPA, LANGIT, DAGAT KABUNDUKAN NASA KAMAY NG MGA DAYUHANG MAPANG-API GANID, MAPAGSAMANTALA KAPIT-BISIG, HINDI MALULUPIG SUMULONG KA BAYAN, TAYO NGAYOY LALABAN UBOD LAKAS ANG TINIG,ISISIGAW ANG SULONG TIBAYAN ANG HANAY, GAPIIN ANG KAAWAY (2X) SULONG BAYAN TAYOY MAGWAWAGI, IPAGLABAN ATING KARAPATAN HILAGA, TIMOG, SILANGAT KANLURAN BAWAT SULOK NG BAYAY NAGKAKAISANG TUNAY ANG BUONG KAPULUAN KAPIT-BISIG HINDI MALULUPIG BANGON, SULONG BAYAY MAGWAWAGI, SABAY-SABAY SIGAW NG TAGUMPAY LUNSOD, BARYO,ESKWELAT PABRIKA IHUHUDYAT SIGAW NG KALAYAAN NG BAYANG MAY APOY SA DIWA AT DIBDIB KAPIT-BISIG HINDI MALULUPIG SUMULONG KA BAYAN TAYO NGAYOY LALABAN UBOD LAKAS ANG TINIG ISISIGAW ANG SULONG SUMULONG KA BAYAN TAYO NGAYOY LALABAN (4X) ARAW NG MANGGAGAWA Harapin araw ng pakikibaka Ang lakas nasa pagkakaisa Taglay natin ang isang panata Igupo ang mapagsamantala Bukas ay isang malayang umaga Koro: Itoy araw ng kabayanihan tayoy di magagapi kailan pa man Maghirap man o magbuwis ng buhay Sa pakikibaka tiyak magtatagumpay Itoy araw ng kabayanihan Tayoy di magagapi kailan pa man Maghirap man o magbuwis ng buhay Sa pakikibaka tiyak magtatagumpay Ang kalabay maglaan anumang bitag Pagdusta, parusa o pamamaslang Itakwil antin lahat ang pahirap Kaapihan atin nang bigyang wakas Ang katarungan ay ating lakas Koro: Itoy araw ng kabayanihan Tayoy di magagapi kailan pa man Maghirap man o magbuwis ng buhay Sa pakikibaka tiyak magtatagumpay Itoy araw ng kabayanihan Tayoy di magagapi kailan pa man Maghirap man o magbuwis ng buhay Sa pakikibaka tiyak magtatagumpay Yamay ating likha anot busabos Ating kalayaan, bakit nakagapos Ang lakas natin bakit dinudurog Katarungan! Ang sigaw ng nalugmok Katarungan! Tayo rin ang tutubos BANGON BAYAN TAYOY MAGWAWAGI ABOT TANAW ANG BAGONG ARAW PUSO, DIWA NG BAYANG DINUSTA SUMISIGAW HUSTISYA AT PAGLAYA NG BAYANG API WALANG KATARUNGAN DAAN TAONG HAWAK NG DAYUHAN SULONG BAYAN TAYOY MAGWAWAGI ATING YAMAN LAGING IPAGLABAN LUPA, LANGIT, DAGAT KABUNDUKAN NASA KAMAY NG MGA DAYUHANG MAPANG-API GANID, MAPAGSAMANTALA KAPIT-BISIG, HINDI MALULUPIG SUMULONG KA BAYAN, TAYO NGAYOY LALABAN UBOD LAKAS ANG TINIG,ISISIGAW ANG SULONG TIBAYAN ANG HANAY, GAPIIN ANG KAAWAY (2X) SULONG BAYAN TAYOY MAGWAWAGI, IPAGLABAN ATING KARAPATAN HILAGA, TIMOG, SILANGAT KANLURAN BAWAT SULOK NG BAYAY NAGKAKAISANG TUNAY ANG BUONG KAPULUAN KAPIT-BISIG HINDI MALULUPIG BANGON, SULONG BAYAY MAGWAWAGI, SABAY-SABAY SIGAW NG TAGUMPAY LUNSOD, BARYO,ESKWELAT PABRIKA IHUHUDYAT SIGAW NG KALAYAAN NG BAYANG MAY APOY SA DIWA AT DIBDIB KAPIT-BISIG HINDI MALULUPIG SUMULONG KA BAYAN TAYO NGAYOY LALABAN UBOD LAKAS ANG TINIG ISISIGAW ANG SULONG SUMULONG KA BAYAN TAYO NGAYOY LALABAN (4X) ARAW NG MANGGAGAWA Harapin araw ng pakikibaka Ang lakas nasa pagkakaisa Taglay natin ang isang panata Igupo ang mapagsamantala Bukas ay isang malayang umaga Koro: Itoy araw ng kabayanihan tayoy di magagapi kailan pa man Maghirap man o magbuwis ng buhay Sa pakikibaka tiyak magtatagumpay Itoy araw ng kabayanihan Tayoy di magagapi kailan pa man Maghirap man o magbuwis ng buhay Sa pakikibaka tiyak magtatagumpay Ang kalabay maglaan anumang bitag Pagdusta, parusa o pamamaslang Itakwil antin lahat ang pahirap Kaapihan atin nang bigyang wakas Ang katarungan ay ating lakas Koro: Itoy araw ng kabayanihan Tayoy di magagapi kailan pa man Maghirap man o magbuwis ng buhay Sa pakikibaka tiyak magtatagumpay Bayan Naming Minamahal Patatag I Bayan naming minamahal bayan naming Pilipinas Ang buhay ay puhunanin makamtan lang ang kalayaan Bayan naming minumutya kamiy handang magpakasakit ang buhay ay nakalaan dahil sa iyo o aking bayan II Perlas ka ng silangan may likas kang kayamanan Dahil ditoy sinakop ka ng mga dayuhan Kaya dapat kang magtanggol Lumaban ka o aking bayan Ulitin ang II DAKILANG PAKIKIBAKA I Ang dakilang pakikibaka ay nagsimula Sa anakpawis na nagpupunla at gumagawa Na ngayoy nagpasyang lagutin ang tanikala II Daang libong bandilay iwagayway Ibagsak ang haligi ng dayong kaaway Mga berdugong sa tiy pumapatay dudurugin hanggang sa tagumpay Ahh, ahaha III Ang bawat adhikai y di malulupig palayain ang sambayanan Sa mapagsamantala at ganid Ito na ang panahong magkapitbisig IV Ang digmaang nangyayari ngayon Karugtong ng digmaang nagmula pa noon Ang kalayaang nilalayon Magaganap sa huling paghuhukom ( repeat II ) SUMULONG KA ANAKPAWIS Sumulong ka, anakpawis Wag alintanain ang sugat sa dibdib Wala ng ibang makalulunas Sa iyong mga paghihirap Kundi ikaw sa yong mga palad Kung tayo may malalagasan Tibayan mo ang kalooban Sapagkat nasa atin ang tiwala Ng buong sambayanan AWIT NG PAG-ASA Kahit kay haba ng lalakbayin Daang tag-araw man ang humagupit Kahit ilang libong tag-ulan ang sumapit Hinding-hindi tayo titigil Dahil mithi natiy palayain Bawat isa sa pagka-alipin Sa gitna man ng gutom, kahirapat pasakit Hinding-hindi tayo susuko koro: Kahit na may bagyo Kahit na may unos Kahit may libo-libong kaaway Kahit na magapi at isa ang matira Sa ating dakilang hanay Tayong manggagawa at magsasaka Sambayanan ay muling babangon Ipagtatagumpay ang bawat labanan Sa buong daigdig Kahit hadlangan ng libong armas Ang ating hukbo ay hindi aatras Ang lakas ng masa ang ating sandigan san mang larangat digmaan Koro: Kahit na may bagyo Kahit na may unos Kahit may libo-libong kaaway Kahit na magapi at isa ang matira Sa ating dakilang hanay Tayong manggagawa at magsasaka Sambayanan ay muling babangon Ipagtatagumpay ang bawat labanan Sa buong daigdig Kahit na may bagyo Kahit na may unos Kahit may libo-libong kaaway Kahit na magapi at isa ang matira Sa ating dakilang hanay Tayong manggagawa at magsasaka Sambayanan ay muling babangon Ipagtatagumpay ang bawat labanan Sa buong daigdig Ipagtatagumpay ang bawat labanan Sa buong daigdig

	MEMBERSHIP INFORMATION FORM Send us an email

SINO SI ARMANDO? ANG TITULO ng aklat ay simpleng Armando. Ni walang teaser o kicker. Malamang na mismong ang sumulat ang nagtakda ng titulo. Si Jun Cruz Reyes ay kilala sa kanyang payak ngunit tumbok na paghahabi ng mga salita. Premyadong manunulat si Reyes. Mahabang listahan ang mabubuo kung ihahanay ang mga premyo niya, kabilang, syempre, ang ilang ulit na Palanca. Kasalukuyan siyang associate sa Institute of Creative Writing ng UP. Nagtuturo rin siya sa Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas sa pamantasang ito. Maigsi lang ang kanyang talumpati sa paglulunsad ng kanyang ikawalong aklat nitong Hunyo 27 sa Faculty Center, UP Diliman. Ang mahabang talumpati ay ang kay Ada, ang biyuda ni Armando. At ang kahabaan ng pananalita ay inilaan niya sa paglilitanya ng mapapait na himutok na pumutakti sa kanilang mahabang-maigsing pagiging mag-asawa. Sa pakikinig sa kanya, hindi malayong sumaloob ng mga tao sa bulwagan ang maraming tanong sa viability, Wika nga, ng pag-iibigan sa loob ng isang kilusang nagsasantabi sa sarili at mas nagpapahalaga sa iba. Hindi alam ng mga dumalo sa book launching kung natapos o hindi ni Ada ang kanyang talumpati, dahil siya ay napaiyak na, at hindi na nakaya pang magpatuloy. Gayunman, nagawa pa rin niyang ibulalas ang pagmamahal sa asawang namatay, at ang panghihinayang na si Armando ay nawala na nang tuluyan sa yugtong sa wari ay may tibay na ang kanilang relasyon. Hindi lamang si Ada ang nanghinayang. Ang buong kilusan ay nagluksa. Si Armando Teng, sa kabila ng kanyang mga limitasyon at ng paghihimutok ni Ada, ay isang mapamamarisang rebolusyonaryo. Nagsimula bilang karaniwang aktibista ng henerasyong 1970, si Armando ay gumampan ng ibat ibang tungkulin sa Communist Party of the Philippines, kabilang ang pagiging miyembro ng Komite Sentral ng partidong sa mata ng kasalukuyang dispensasyon ay terorista. Makabuluhan ang aklat na ito, laluna sa gitna ng mga kasalukuyang pangyayari sa bansa, laluna para sa mga umiibig sa bayan habang umiirog ang pribadong puso. Ang sinisipi sa ibaba ay bahagi ng ikapitong kabanata ng aklat, publikasyon ng Amado V. Hernandez Resource Center. Mabibili ang Armando sa opisina ng AVHRC, UCCP Building, Edsa, Quezon City. Ang Rebolusyonaryong Pag-ibig SETYEMBRE 1976 nang makatakas sya sa kulungan. Matapos nooy dalawang taong nawalan ng komunikasyon sa asawa. Malalaki na ang kanilang anak. Ang ikalawa na halos anim na buwan lamang nang una at huling makita ng ama ay malaki na rin. Hindi na sya kilala ng mga bata. Ang laging tanong sa ina ay kung nasaan na ang kanilang tatay. Ang sagot naman ng ina ay nandoon sa probinsya at tumutulong sa mga magsasaka. Mabait na tao ang tatay nyo at matulungin sa mahihirap. Mahal na mahal kayo ng tatay nyo. Tanging isang maliit na litrato lamang ang ipinakita ng ina sa mga anak. Bago matulog, kinakausap nila ang litrato. Saka nila sinasabing, Mahal ka namin Tatay. Ilang beses tinangka ni Ada na magpaabot ng sulat sa asawa. Bumabalik ang mga sulat. 1978 na nang makabalita sya kung nasaan ang asawa. Itinakda ang kanilang pagkikita. Pumasok ng sona si Ada. Dama nya ang pananabik ng asawa. Nakiusap ito sa asawa na magtagal sa sona, kahit ilang araw lang. Pero nagdesisyon na si Ada na lalabas din agad kinabukasan. Inaalala nya ang kakainin ng mga naiwang anak. Hindi napigilan ni Mando ang asawa. Nang sumunod na taon na sila muling nagkita. Sa pagkakataong ito ay nagtagal si Ada ng ilang araw. Nagmungkahi si Armando, na sa wakas ay ituloy na nila ang naudlot na kasal. Noon pang 1973 nila iyon binalak, hindi natuloy dahil nahuli ng militar ang magkakasal sa kanila. Ganoon din ang nangyari sa mga sumunod na balak. Sa partido pa rin sila magpapakasal. Hindi nakakibo si Ada. Nandoon pa rin ang pag-aalinlangan. Iniisip pa rin kung mahal nga kaya sya at mga anak nila ni Mando. Mungkahi ni Mando ay lagumin muna ang relasyon. Iyon man ay pinag-iisipang mabuti ni Ada. Anong lalagumin? Kung tutuusiy wala namang pagsasamang naganap. Marami pang puntong hindi nila mapagkaisahan. Abot ang paliwanag ni Mando kung bakit nagkaganoon ang itinakbo ng kanilang pagsasama. Totoong maraming personal na problema. Naroroon din ang tungkulin nya bilang kadre. Mahirap iyong pag-isahin. Sya man ay malungkot din. Hinahanap-hanap ang asawa at mga anak sa mga gabi ng pag-iisa. Kahit sa pagtulog ay kailangan din nyang madama ang pagmamahal. Mahirap at malungkot ang malayo sa minamahal. Sabi ni Mando, Hanggang ngayon, pinatutunayan kong ikaw lamang ang babae sa puso ko. Walang ibang babaeng nasabitan ko. Nagtatalo pa rin ang isip ni Ada. Paano sya maniniwala? Ang pag-ibig ay pagsasama, hindi panay pang-unawa. Ang puso ay nakasudlong din sa bituka. Magkakasudlong ang mga bituka ng mga nagmamahalan. Naranasan na nyang magutom at ng kanyang dalawang anak. Naranasan nyang manguha ng kaning-baboy para ibenta. Pati ang magtinda ng supot sa palengke. Sa panahong iginagapang nya ang sarili at mga anak, wala syang natanggap kahit balita ng pangungumusta. Hindi sya kailanman tinanong ng asawa kung paano sila nabubuhay. Kung paano na ang kalagayan nila. Kung nagkakasakit ang mga bata, anong ginagawa nyang paraan sa buhay? Paano nya ito napalaking mag-isa? May mga tumutulong, pero iyo ay tulong lamang para maibsang pan-samantala ang paghihikahos. Mahirap lutasing mag-isa ang pang-araw-araw na problema. Hindi pa man natatapos ang paglalagom ay inihahanda na ang gaganaping kasalan. Waring nagbabayad ng panahon si Armando. Ang kanyang mga pagkukulang ay pinapalitan nya ng masigabong pagmamahal. Pusong pinatigas ng tampo, puso ring pinalalambot ng karinyo. Sa wakas, natuloy rin ang kasal. Makalipas ang ilang araw, palinawagan na naman. Sabi ni Mando, Hindi ka naniniwalang mahal kita at wala nang ibang mamahalin? Patunay, kahit wala ka sa tabi ko, hindi ako naakit sa kanino mang babae. Patutunayan ko iyon sa iyo habambuhay. Anuman ang pagkukulang ko sa iyo at sa ating mga anak, pagsisikapan kong makabawi. Siguroy sa pagkakataon ding iyoy binubuo na ni Mando ang kanyang ideya sa inaambisyong pagtatayo ng isang rebolusyonaryong pamilya. Pag-iisahin ang pag-ibig at pakikisangkot. Sa labanang iyoy walang dapat isakripisyo. Isusulong nya sa mas mataas na antas ang pagpapamilya. Ngayong nalampasan na nya ang personal na problema, sisikapin naman nyang bumuo ng pamilyang pinag-iisa ang mga usaping personal at pulitikal. Ang pamilya ay isa ring kasama, pinangangalagaan at ipinaglalaban. Pinagplanuhan nila ang gagawing pagbisita ng mga bata. Aakyat ng bundok ang mga ito para sila magkasama-sama matapos ang mahabang panahon. Maglilimang taon na ang kanyang panganay at magtatatlo naman ang pangalawa. Tuwang-tuwa ang mga bata, na sa wakas, ang taong kilala lamang nila sa litrato ay makikita na nila nang personal. Pero nawala ang tuwa nang dumating sila sa kampo. Malayo ang kalooban ng mga bata, naghihinanakit din ang mga bata, at iyoy hindi nila ikinukubli. Nasaktan si Mando sa gawi ng mga anak. Dama nya ang bunga ng kanyang pagkukulang. Gumawa sya ng mga paraan para mapalapit sa mga bata. Naroong manguha sya ng mga prutas, isakay ang mga bata sa kalabaw, ang isama ang mga ito sa paliligo sa sapa. Patuloy nyang kinakausap ang mga bata. Nilalambing. Hanggang dumating ang pinakaaasam-asam. Nagtanong ang anak. Ikaw ba talaga ang tatay namin? Bakit hindi ka umuuwi sa amin? Matyaga nya iyong sinagot at ipinaliwanag kung bakit. Bago sila naghiwa-hiwalay, malapit na ang loob ng mga bata sa kanya. Iyon ang isa sa pinakamasayang sandali na naranasan nya sa buhay. Buo na naman ang kanyang pamilya. Gawing 1980 nagdisisyon si Ada na magpupultaym sa sona. Ngayon, kahit na paanoy madalas na silang magkitang mag-asawa kung ikukumpara sa dating halos taunang pagkikita. Nagkikita sila kapag napapadaan si Mando sa eryang kinikilusan ni Ada. Malaki ang iniunlad ng relasyon. Mas higit na naging maalalahanin si Mando. At naging higit na romantiko. Tinutoo ang pangako sa kabiyak. Basta may pagkakataon, dinadalaw nya ang asawa, laging dinadalhan ng kahit na anong bagay, laluna ng pagkain. Naroon ding inaaliw ang asawa, la lunat sinasabi nitong naaalala ang iniwang mga anak, kapag nakakanti ng damdaming ina. Kapag nagkakalayo, laging may dumarating na mumunting sulat kay Ada. Punung-puno iyon ng pagmamahal. Bumabawi nga si Mando sa kanyang pagkukulang. Ngayong pareho na silang kumikilos sa larangan, nagkaroon ng redepinisyon ang pag-ibig. Isinasabuhay ang mahal kita, tulad ng pagmamahal ko sa masa at sa inang bayan. Ang personal na pag-ibig ay bahagi rin ng mas malaking pag-ibig, ang bayan. Hindi kailangang maging makasarili ang pagmamahalan sa loob ng kilusan. Ang asaway kasama ring minamahal. Noo’y hindi maipadama ni Mando ang pagmamahal nya. Kulang siya sa mga patunay. Ngayong pareho na silang pultaym sa sona, mas tumatatag ang mga unawaan. Mas matingkad at matatag ang kanilang pagmamahalan. At silay hindi na mga bata, pero masigabo ang bagong yugto ng pag-ibig. Permanente ang relasyon sa kilusan. Pinoprograma iyon, pati na ang usapin ng paghihiwalay, kung kinakailangan. Ang hindi permanente ay ang larangang kinikilusan. Noong 1981, inilipat si Mando sa hangganan ng Bicol at Quezon. Akala ni Aday maghihiwalay na naman sila. Laking gulat nya nang malamang pati syay ililipat din ng gawain. Hiniling pala iyon ni Mando, na pagsamahin sila sa iisang kikilusang lugar. Naroon na ang kanyang sundo. Naghihintay ang byahe. Natutuwang nalulungkot si Ada. Sa panahong iyon, dalawang taon na nilang hindi nakikita ang mga bata, dahil walang maayos na komunikasyon. Wala man ang mga anak, naroroon naman ang isat isa. At ang dalawang anak ay nasundan pa ng isa. BF Ilagan Rebyu, Armando Aklat na isinulat ni JunCruz Reyes Inilimbag ng Amado V. Hernandez Resource Cente (AVHRC) rebyu, Armando, Pinoy Weekly

Ang Kwento ng Mayo Uno

MAYO UNO

Sa bansa, ang Mayo 1 ay ipinagdiriwang bilang paggunita sa Pandaigdigang Araw ng Paggawa. Para sa uring manggagawa, ang Mayo 1 ay hindi lamang simpleng pagdiriwang sa Araw ng Paggawa, ito rin ay isang pagkakataon ng pagpapahayag ng muling paninindigan laban sa mapagsamantala at mapang-aping sistemang pambansa na pinaghaharian ng malalaking dayuhang kapitalista, komprador burgesya at panginoong maylupa. Isa rin itong dakilang pagkakataong gunitain ang makasaysayang okasyong naganap sa Hay Market Square sa Chicago, Estados Unidos noong 1886. Higit nating mauunawaan ang kahalagahan ng pagdakila sa Araw ng Paggawa kung babalikan natin ang naganap sa araw na ito. Noong Mayo 1, 1886, nagwelga ang mahigit na 190,000 manggagawa sa Chicago at karatig-pook nito. Nauna rito, may humigit-kumulang na 1,400 manggagawa ng McCormick Dealer Works, pag-aari ng negosyanteng si Cyrus McCormick, ang nag-welga dahil sa hindi pagpapatupad ng umiiral na batas na walong oras na trabaho, pagwasak ng unyon at pagtatanggal sa trabaho sa mga lider ng unyon. Bilang tugon sa kahilingan ng mga unyonista, isinara ni McCormick ang planta, umupa ng mga "goons" at eskirol, at winasak ang piketlayn. Umupa din siya ng 300 "pinkertons" (security guard) upang madagdagan ang pulis ng Chicago na nagbabantay sa pagawaan. Dahil sa pagdating ng mga armadong guwardiya at nakaporma na parang mananagupa, nagkaroon ng malaking tensyon. Ayon kay Herbert Harris ay ganito ang sumunod na mga pangyayari: "Noong Lunes ng hapon, May 3, 1886, tatlong buwan matapos maisara ang kumpanya ni McCormick, isang rali ang isinagawa ng mga nagwewelga sa lagarian ng kahoy sa Black Road, 500 yarda ang layo sa planta ni McCormick. Napukaw sila sa talumpati ng lider-manggagawang si August Spies. 200 welgista, ang lubhang natangay ng talumpati, galit na humiwalay sa rali at nagtungo sa planta ni McCormick. Kinantiyawan at sinigawan nila ang mga "goons" at eskirol na papauwi na matapos ang trabaho. Nagkasakitan. Gumanti naman ang mga "goons" at eskirol. Bago dumating ang mga pulis, umabot sa 200 ang biktima sa naganap na karahasan. Ang malakas na sirena ay nakatawag-pansin sa mga manggagawa na noon ay nakikinig pa sa talumpati ni Spies, at dahil dito, sabay-sabay silang sumugod upang malaman ang nangyayari. Nakita ng mga pulis ang kanilang dumaragsang pagdating at walang pakundangang pinaputukan ang mga manggagawa. Tumakbo ang mga manggagawa sa iba't ibang direksyon. Hinabol sila ng putok ng mga pulis. Namatay ang apat at nasugatan ang mahigit sa dalawampung manggagawa. Dahil sa karahasang naganap, nag-alab ang damdamin ni Spies. Mabilis siyang nagtungo sa imprenta ni Oscar Neebe, kasosyo sa imprentang Arbeiter Zeitung, at sumulat ng propagandang may pamagat na "Manggagawa! Mag-armas!" Ipinahayag niya ang ganito: "Kung kayo ay tunay na anak ng manggagawa na nagbuhos ng dugo upang kayo ay makalaya, dapat kayong bumangon nang buong tapang at wasakin ang mga halimaw na nais lumamon sa inyo." Sinundan ito ng isa pang polyeto.Sa pagkakataong ito ay nanawagan si Spies ng isang miting-protesta upang ilantad ang pinakahuling kabuhungan ng mga pulis. Ang lugar ng pagpupulong ay sa Hay Market Square sa Chicago noong Mayo 4, 1886. Sa Paris, France noong 1889, sa isang kumperensya ng mga lider manggagawa mula sa iba't ibang bayan, kinilala ang kabayanihan ng mga manggagawa. Itinakda ang Mayo 1 bilang Araw ng Pandaigdigang Pakikibaka ng mga Manggagawa. Nagsimula ang miting ng alas-8 ng gabi na pinahintulutan ni Mayor Carter H. Harrison ng Chicago. Dinaluhan ito ng mahigit 3,000 manggagawang babae at lalaki. Nagsalita si Spies at kinondena niya ang karahasan ng estado at ang bulag na pagsunod nito sa kagustuhan ng mga kapitalista. Binatikos din niya ang sabwatan ng pamahalaan at namumuhunan. Sinubaybayan ng isa pang lider-manggagawa na si Albert Parson si Spies habang ito'y nagtatalumpati. Subalit ilang saglit lamang matapos lumisan si Mayor Harrison, idinispatsa ni John Bonfield, pansamantalang pinuno ng pulisya (at kinamumuhian ng mga manggagawa sa pagiging maton), ang 200 pulis na tumungo sa pinagdarausan ng miting. Mayroon na lamang 500 katao noon na matamang nakikinig kay Samuel Fieldman, ang huling tagapagsalita. Ilang saglit ay sumigaw si John Bonfield ng "Disperse!" (o "Maghiwa-hiwalay na!). Biglang nagkaroon ng malakas na pagsabog, na ikinagulantang ng lahat. Nagpaputok ang mga pulis nang walang patumangga. Pagkaraan ng umaatikabong putukan ay nakitang nakahandusay kung saan-saang bahagi ng lansangan ang duguang mga manggagawa. Dalawandaang manggagawa ang namatay noon din sa masaker. Hindi mabilang ang sugatan, at ilan pa ang namatay sa pagamutan makalipas ang ilang araw. Sa panig ng mga pulis, 67 ang nasugatan, pito ang grabe at ilan ang namatay makalipas ang ilang araw. Ang kaguluhan ay ibinintang sa mga lider-manggagawa. Nag-imbento ng kaso ang mga pulis at nagtanim ng mga ebidensya. Naging mabigat ang depensa para sa mga pinagbintangan, gayong maliwanag na hindi totoo ang mga ebidensya. Sa tuwing sila'y tatanungin ay hindi nila mapigilan ang pag-atake at pagkondena sa estado. Pito ang nahatulan ng kamatayan. Ito ay sina Spies, Fielden, Lingg, Schwab, Engel, Fischer at Parsons. Ang kalunos-lunos na pangyayaring ito ay umalingawngaw sa lahat ng mga manggagawa. Naging usap-usapan sa iba't ibang panig ng daigdig, at naging batayan ng kilusang paggawa upang paigtingin ang kanilang hanay at pagkilos. May ilang sumisi kay Spies at pinaratangan siyang anarkista. Subalit ang kanyang sinimulan ay dinakila ng mga lider-obrerong naniniwala sa tunay na unyonismo. Sa Paris, France noong 1889, sa isang kumperensya ng mga lider manggagawa mula sa iba't ibang bayan, kinilala ang kabayanihan ng mga manggagawa. Itinakda ang Mayo 1 bilang Araw ng Pandaigdigang Pakikibaka ng mga Manggagawa. Sa Pilipinas naman noong 1902, hinimok na ni Dr. Dominador Gomez ang mga manggagawang Pilipino na gawing Pambansang Araw ng Paggawa ang makasaysayang Mayo 1.

	Ang Kwento ng Marso 8 Noong ika-19 na siglo, panahon ng Rebolusyong pang-industriya, namayani ang di makataong kondisyon sa mga pagawaan. Nariyan ang mababang pasahod at 12 oras na pagtatrabaho. Ang mga ito ang nagtulak sa mga manggagawang maglunsad ng mga kilos-protesta sa lansangan. Ang kauna-unahang kilos-protestang inilunsad ng mga kababaihang manggagawa ay naganap sa lansangan ng New York. Karamihan ay nagmula sa pagawaan ng tela o garment workers. Daan-daang kababaihan ang lumahok dito at sa pag-atake ng mga pulis, marami sa kanila ang nasaktan at inaresto. Naganap ito noong Marso 8, 1857. Noong Marso 8, 1908, umabot sa 15,000 kababaihan ang muling nagmartsa sa lansangan ng New York. Hiniling nila ang maikling oras na pagtatrabaho, sapat na sahod, karapatang bumoto at pagtigil sa paggamit sa mga batang manggagawa. Dito ginamit ang islogan na "Bread and Roses" (Tinapay at Rosas), kung saan ang tinapay ang simbolo ng pang-ekonomyang seguridad at ang rosas naman ay sumisimbolo sa mas mabuting kalidad ng pamumuhay. Mayo 1908, kinilala ng Socialist Party of America ang huling linggo ng Pebrero bilang National Womens' day upang hindi maging kabawasan sa araw ng pagtatrabaho. Kaya Pebrero 28, 1909, ipinagdiwang ang Pambansang Araw ng Kababaihan sa US. Tumagal ito hanggang hanggang 1913. Noong 1910, sa Copenhagen, Denmark nagkaroon ng pandaigdigang kumperensya ang mga sosyalistang organisasyon o ang tinatawag na Pandaigdigang Kilusan ng Manggagawa. Iminungkahi dito ni Clara Zetkin, isang sosyalistang Aleman at lider-manggagawa, na kilalanin ang araw ng kababaihan bilang Pandaigdigang Araw ng Kababaihang Manggagawa. Taong 1911, sinimulang ipagdiwang ang Pandaigdigang Araw ng Kababaihan sa iba't ibang bansa gaya ng Austria, Denmark, Germany at Switzerland. Marso 19 ng taong ito, naglunsad uli ng kilos-protesta ang mga kababaihan. Kanilang hiniling ang karapatang bumoto at lumahok sa parliyamento, ang karapatang magtrabaho at paglaban sa diskriminasyon sa mga pagawaan. Marso 25, nasunog ang Triangle Shirtwaist Co., sa New York. Namatay dito ang 140 kababaihang manggagawa na karamihan ay mga batang Italyana at mga migranteng Hudyo. Nang sumiklab ang sunog, marami ang hindi nakalabas dahil sa pagkakandado sa kanila sa oras ng trabaho. Ang ilan ay tumalon sa bintana na kanilang ikinasawi. Tinawag nila itong Triangle Fire. Nilahukan ng mahigit 100,000 mamamayan ang funeral march ng mga nasawi sa sunog. Bilang bahagi ng pakikibaka para sa kapayapaan noong World War I, sa kauna-unahang pagkakataon ay ipinagdiwang ng mga kababaihan sa Russia ang Pandaigdigang Araw ng Kababaihan noong huling linggo ng Pebrero 1913. Sumunod na taon, Marso 8, naglunsad ng mga kilos-protesta ang kababaihan sa iba't ibang bahagi ng Europa bilang pagbibigay suporta sa mga kababaihan ng Russia at pagtuligsa sa giyera. Di man pinahintulutan ng pamahalaang Ruso, noong huling linggo ng Pebrero 1917, naglunsad pa rin ng kilos-protesta ang mga kababaihan na tinawag nilang "Bread and Peace". Nagprotesta sila laban sa pagtaas ng presyo ng bilihin, tanggalan sa pagawaan at sa giyera. Pagkaraan ng apat na araw, Pebrero 23, sa kalendaryong Julian, pinahintulutan na ang kababaihan na bumoto. Marso 8 naman ito sa kalendaryong Gregorian na kasalukuyan nating ginagamit. Taong 1922, sa tulong ni Clara Zetkin, kinilala ni Lenin ang Pandaigdigang Araw ng Kababaihan bilang Communist Holiday. Ganun din ang China at ang ibat-ibang bansa sa Europa. Pagkaraan ng World War II, tanging ang mga sosyalistang bansa at organisasyon ang nagpatuloy sa padiriwang ng Pandaigdigang Araw ng Kababaihan. Tumagal ito hanggang 1960's sa tinatawag na panahon ng "Cold War". Disyembre 1977, tinangkilik ng United Nations General Assembly ang Marso 8 bilang United Nations Day for Women's Rights and International Peace. Kaya lang usapin lamang ng gender ang binigyang halaga sa pagdiriwang ng naturang araw. Isinantabi ang makauri at makasaysayang kahulugan nito bilang araw ng kababaihang manggagawa. Marso 8, 1971, sa pamamagitan ng isang kilos-protesta laban sa kahirapan, unang ginunita ang araw ng kababaihan dito sa Pilipinas. Pinangunahan ito ng Katipunan ng Bagong Kababaihan (KATIPUNAN). Nasa pamumuno ito ng MAKIBAKA na binubuo ng mga nanay mula sa maralitang lunsod at kabataang estudyante kasama ang Kabataang Makabayan - Women's Bureau at SDK o Samahan ng Demokratikong Kabataan. Naglabas sila noon ng pahayag na lumabas sa Marso 8, 1971 issue ng Manila Times . Pinamagatan itong RP Women Join Liberation Front. Karamihan sa mga kasapi nito ay nag-underground matapos ideklara ang Batas Militar noong 1972. Marso 1983 muling ipinagdiwang ang militanteng paggunita sa araw ng kababaihan ng Kilusan ng Manggagawang Kababaihan (KMK). Noong 1984, nakilahok dito ang GABRIELA. Sa kalukuyan ay pinangungunahan na ng Gabriela, isang alyansa ng mga organisasyon ng kababaihan mula sa hanay ng manggagawa, magsasaka, maralitang lunsod at kabataang estudyante, ang paggunita sa araw ng kababaihan.

SORRY PAGE NOT FININISHED YET